Wound care |

Etiologia odleżyn*

Rozwój odleżyny jest złożoną interakcją między czynnikami zewnętrznymi (środowiskiem) a czynnikami wewnętrznymi (związanymi z pacjentem).

Deformacja tkanki

 Odleżyny definiuje się jako uszkodzenie tkanki spowodowane niezluzowanym naciskiem, tarciem, siłami ścinającymi działającymi na tkankę między powierzchnią a wypukłością kostną. Aby zrozumieć mechanizm tego urazu, należy rozważyć wpływ tych sił na poziomie komórkowym. Siły nacisku, tarcia i ścinania są ze sobą powiązane i mogą wywierać wystarczającą siłę odkształcającą na komórki, aby spowodować uszkodzenie elementów komórkowych, takich jak cytoszkielet komórki. Uszkodzenie to może skutkować niewydolnością błony komórkowej w utrzymaniu jej funkcji regulacji transportu jonów ze środowiska zewnątrzkomórkowego. Awaria błony komórkowej szybko prowadzi do śmierci komórki. Śmierć wielu komórek tkankowych prowadzi ostatecznie do powstania obszarów martwicy tkanek.

Ciśnienie 

skin 1

Ścinanie 

skin 2

Tarcie

skin 3

 

Niedokrwienie

Równolegle do tego uszkodzenia na poziomie komórki należy również wziąć pod uwagę wpływ sił nacisku, tarcia i ścinania na unaczynienie uszkodzonej tkanki. Siły te łączą się w niektórych przypadkach, aby zdeformować i upośledzić zdolność naczyń krwionośnych do dostarczania odpowiedniego poziomu tlenu do tkanek (niedokrwienie), a ostatecznie do komórek, co prowadzi do gromadzenia się produktów przemiany materii, zmian pH komórek i ostatecznie śmierci komórki.

Powszechnie uważa się, że proces ten rozwija się w ciągu kilku godzin, w przeciwieństwie do deformacji komórek, która jest szybszym procesem.

Mikroklimat

Ważnym dodatkowym czynnikiem wpływającym na rozwój odleżyn jest mikroklimat, który decyduje o temperaturze i stopniu wilgotności na styku skóry i powierzchni. Podwyższona temperatura skóry w połączeniu z wysokim poziomem wilgoci spowodowanym potem, moczem lub wysiękiem z ran może zwiększać ryzyko wystąpienia odleżyn poprzez zwiększenie potrzeb metabolicznych skóry, zmniejszenie mechanicznej odporności skóry na siły zewnętrzne oraz zwiększenie sił tarcia między skórą a powierzchnią podparcia.

Na indywidualne ryzyko wystąpienia odleżyn mają ponadto wpływ czynniki wewnętrzne, takie jak wiek, zdolność do zmiany pozycji, stan psychiczny, stan odżywienia, poziom perfuzji tkanek i szereg chorób współistniejących, które mogą występować.

* Dokument konsensusu Światowej Unii Towarzystw Leczenia Ran (WUWHS). Rola opatrunków w profilaktyce odleżyn. Wounds International, 2016